Europareis van internationaal aardrijkskundedocent Wieneke
Leren over duurzaamheidsonderwijs in Noorwegen
Wieneke Maris reist dit schooljaar door Europa en bezoekt diverse (onderwijs)projecten over duurzaamheid, waaronder enkele projecten van Erasmus+. Wij volgen haar op haar Europareis. Lees haar eerste blog:
Onderwijs dat verbindt
Ik bevind me in Hamar, Noorwegen. Dat ik hier ben, is onderdeel van het sabbatical-plan dat mijn partner Niels en ik hebben voor het komende schooljaar; reizen door Europa op zoek naar voorbeelden van innovatief duurzaamheidsonderwijs. De wereld bevindt zich in een ecologische en klimaatcrisis die onze toekomst bedreigt. Ik maak me hier zorgen over en voor mij lijkt de beste manier om met mijn zorgen om te gaan, is om te proberen bij te dragen aan een oplossing. Mijn wens voor deze reis is simpel: ik wil meer leren over hoe het onderwijs kan bijdragen aan een duurzame samenleving.
De reden dat we in Hamar zijn is het Centre for Collaborative Learning for Sustainable Development (CCL) aan de Inland Norway University of Applied Sciences in Hamar. Deze organisatie doet precies wat ik zoek: het onderzoekt, lobbyt voor, ontwikkelt resources en geeft les over onderwijs voor duurzame ontwikkeling. In deze blog wil ik enkele inzichten delen die ik hier heb geleerd over duurzaamheidseducatie.
Wat een droom; een cursus voor docenten, en docenten in opleiding die zich volledig richt op onderwijs voor duurzame ontwikkeling. Ik voel me als een kind in een snoepwinkel om mee te mogen draaien als gastdocent bij de cursus Education for Diversity and Sustainable Living (EDSL), gecoördineerd door het CCL.
De studenten zijn een diverse en internationale groep, meer dan 50% zijn in Noorwegen op Erasmus uitwisseling. Een van de eerste EDSL colleges was door Robert James Diham, directeur van het centrum en UNESCO-chair Education for Sustainable lifestyles. Hij benadrukte dat de manier waarop we lesgeven over duurzaamheid ertoe doet: "In een onderzoek naar Educatie voor Duurzame Ontwikkeling (ESD) in 18 landen bleek dat de pedagogiek van ESD een sterkere transformatieve impact heeft dan het curriculum." (Laurie et al 2016). Met andere woorden, het is niet het onderwijzen van de inhoud van duurzaamheid, maar vooral hoe we lesgeven dat leidt tot transformatie.
Om een duurzame samenleving te creëren, moeten we samenwerken: met elkaar en met de natuur
Alles is met elkaar verbonden en ons gedrag heeft impact op het ecosysteem waarvan we deel uitmaken. Dit systeemdenken is een van de meta thema's van de ESD-pedagogiek. Om dit te onderwijzen, vereisen pedagogische benaderingen een verschuiving van individueel naar onderling verbonden leren, van competitie tussen studenten naar coöperatief leren in en met de natuur en de gemeenschap. Want om een duurzame samenleving te creëren, moeten we samenwerken: met elkaar en met de natuur. Of in de woorden van Naomi Klein: “Om alles te veranderen, hebben we iedereen nodig.”
Als docenten is dit niet nieuw, maar we zijn praktisch ingesteld en we vragen ons af hoe dit het beste te doen. CCL heeft een breed scala aan resources en toolkits gecreëerd voor onderwijs voor duurzame ontwikkeling, klaar om te implementeren. Bijvoorbeeld de “Jump into sustainability toolkit” het resultaat van een Erasmus + samenwerking met partners in Litouwen en Portugal. Deze toolkit zit vol met activerende werkvormen voor transformatief duurzaamheidsonderwijs. Zoals een inquiry based aanpak die studenten helpt een duurzame toekomst voor te stellen en te identificeren hoe zij daar aan bij kunnen dragen. Ook is er een op “Values based” serie die mensen wil inspireren om op nieuwe manieren over "prestatie" en "succes" na te denken - in plaats van succes in cijfers te meten, om na te denken over de verworven waarden en vaardigheden die nodig zijn om mensen en de wereld te laten bloeien en zinvolle actie te ondernemen.
Wat me opvalt aan de bronnen die door de CCL zijn gemaakt, is dat ze verder gaan dan andere leermiddelen voor onderwijs over duurzaamheid die er zijn. Ze onderzoeken de onderliggende oorzaken van onduurzaamheid en geven praktische handvatten om op een coöperatieve manier te leren duurzamer te leven. Zo is het meer dan onderwijs over duurzaamheid, het is onderwijs voor duurzaamheid.
Lesgeven voor duurzaamheid vereist dat we anders gaan denken over hoe we lesgeven; elementen hiervan zijn coöperatief leren en onderwijs gebaseerd op het hele systeemdenken. Dit kan van ons als docenten vragen dat we anders over onderwijs denken en een andere manier van lesgeven leren (Sterling, 2001). Mijn leerreis is begonnen en ik wil je graag uitnodigen om met me mee te doen: laten we samenwerken om onderwijs te creëren dat verbindingen bouwt, met elkaar, met de gemeenschap en met de aarde.
