Move your mind
Ludodidaktiek als leermethodiek voor kwetsbare jongeren
Hoe verrijk je de leerervaring van jongeren in kwetsbare posities? Het project Move your mind vond het antwoord in ludodidactiek: een methodiek waarbij spelelementen worden ingezet om de leerervaring leuker, effectiever en betekenisvoller te maken. Denk aan een escaperoom om loverboy-problematiek bespreekbaar te maken of een taalles waarin leerlingen een reisbureau runnen. Projectleiders Carl de Meester en Martijn Straathof vertellen met enthousiasme wat dit project heeft teweeggebracht.
Move your mind borduurt voort op de eerdere projecten Move en Move Beyond. Move was een ontdekkingstocht naar de rol van de cultuursector bij educatie en re-integratie van jongeren. Move Beyond werkte dit uit in een trainingsprogramma bestaande uit kunsteducatieve en fysieke onderdelen, als aanvulling op het klassieke onderwijs. Toch ontbrak er nog iets: de motivatie van de jongeren zelf. En precies daar richt Move your mind zich op.
Effectieve leerervaring van jongeren in kwetsbare posities
Daarbij ligt de focus van dit project op jongeren in kwetsbare posities. Zij worden meestal onderschat – ze hebben zeker wel talenten, alleen zoeken we vaak de verkeerde talenten bij deze jongeren. Carl, voormalig programmamanager jongerenaanpak, wilde breder kijken. Hoe kun je hun leerervaringen effectiever maken? Samen met Martijn, van huis uit onderwijzer en eigenaar van Kunsteducatie Nederland, leidde hij dit project.
Binnen het onderwijs en re-integratie moet je op een andere manier leren kijken om de verborgen talenten van jongeren te ontdekken.Carl de Meester
Binnen het onderwijs en re-integratie moet je op een andere manier leren kijken om de 
Intrinsieke motivatie om te leren
Het antwoord op bovenstaande vraag, is te vinden in ludodidactiek. Deze bijzondere vorm van leerprocessen ontwerpen, gaat uit van de leerervaring van jongeren. Door leerdoelen te verpakken in spelvormen, ervaren zij meer plezier en blijft hetgeen wat ze leren beter hangen. Het doel is dan ook om de motivatie van jongeren en de retentiewaarde van de leerstof vast te houden en te vergroten. “Als je ergens plezier in hebt, ontwikkel je een intrinsieke motivatie om iets te leren,” aldus Martijn.
Mobiele escaperoom
Een treffend voorbeeld hiervan is de mobiele escaperoom over loverboy-problematiek. Jongeren leerden in de escaperoom de signalen van loverboys herkennen. “Na afloop vroegen zij zelfs of ze nog een keer de escaperoom in mochten. Terwijl ze alle signalen al herkenden. Dát is de essentie van wat je met ludodidactiek kan bereiken,” stelt Martijn. De escaperoom reist naar landen als Hongarije, Polen en Moldavië, waar veel slachtoffers van mensenhandel vandaan komen, om ook daar ingezet te worden als middel om jongeren bewust te maken van de gevaren.
De veranderende rol van docenten
Ludodidactiek verandert niet alleen de leerervaring van jongeren, maar ook de rol van de docent. Deze verandert van kennisoverdrager naar procesbegeleider. Carl noemt het voorbeeld van een docent die zijn studenten niet langer vroeg om het Duitse lesboek te leren, maar hen liet doen alsof ze een Duits reisbureau waren dat een reis volledig in het Duits moest organiseren. De studenten werden daardoor zo actief dat ze zich gingen inleven in de rol. Deze aanpak vraagt wel om een hele andere mindset. Het gaat om welk gevoel, welke beleving en ervaring je studenten wil meegeven.
Het gaat ook om framing. Geef jongeren een doktersjas en zij gedragen zich als een dokter.Carl de Meester
De impact is voelbaar
De impact is voelbaar op veel niveaus: organisatorisch, in het onderwijsaanbod, bij docenten én bij de jongeren zelf. Niet alleen ten tijde van het project, maar ook nu nog na afronding. Zo werkt Martijn nog steeds actief met de mobiele escaperoom in de aanpak tegen mensenhandel. En in mei 2025 geven Carl en Martijn een workshop over Move your mind op het European Projects Festival in Italië. Daar nemen zij ook deel aan een discussiepanel om het effect van ludodidactiek verder onder de aandacht te brengen.
De rol van Erasmus+
Martijn vertelt dat dit zijn eerste project van Erasmus+ is. “Het heeft me al zoveel gebracht. Samenwerkingen, kennisdeling, persoonlijke groei. Ik heb nog steeds contact met onze partner uit België en we kijken hoe we via jobshadowing verder kunnen leren van elkaar. Erasmus faciliteert op die manier ook een doorgeefluik van kennis.” Carl vult dit aan: “Waarom ik dit op mijn 69e nog doe? Omdat ik nog steeds ontdek, leer en mooie ontmoetingen heb dankzij Erasmus. En zolang dat zo blijft, wil ik dit tot mijn 80e blijven doen.”
Wil je meer weten over ludodidactiek en ontdekken wat je hiermee kunt doen? Op de website van Move your Mind vind je een overzicht van de best practices.
