Het ontwikkelen van internationale competenties is voor (toekomstige) leraren van groot belang. Daarvoor lijkt binnen lerarenopleidingen minder aandacht dan gewenst. Het Nationaal Agentschap Erasmus+ wil de mogelijkheden die het programma Erasmus+ hiervoor biedt dan ook vooral bij lerarenopleidingen meer onder de aandacht brengen.

Om meer kennis te krijgen over de inhoud, organisatie, geschikte vormen van internationalisering en beoogde impact van internationaliseringsactiviteiten op de lerarenopleidingen is er daarom door het Kenniscentrum Kwaliteiten van Leren van de HAN University of Applied Sciences een onderzoek uitgevoerd onder alle bekostigde lerarenopleidingen van hogescholen en universiteiten in Nederland.

Opvallende resultaten

Enkele uitkomsten van deze studie bij medewerkers internationalisering zijn:

• Internationalisering en Erasmus+ heeft voor studenten van lerarenopleidingen een meerwaarde

Internationalisering heeft volgens de deelnemers voor studenten altijd een fantastische meerwaarde, zowel persoonlijk als professioneel. Studenten worden wijzer en volwassener, ze doen nieuwe ideeën op, het werkt verrijkend. Het gaat om winst voor de student als toekomstig leraar. Studenten leren nieuwe inhoud en didactische aanpakken. In alle gevallen is het óók persoonlijk zeer waardevol.

Ik zie altijd dat studenten als andere mensen terugkomen. Dat is natuurlijk anders als je 3 maanden gestudeerd hebt tegenover 2 weken. Maar een ervaring in een andere context, wij zien dat terug in de interpersoonlijke vaardigheden van studenten.

• Instellingsbeleid met betrekking tot internationalisering is binnen lerarenopleidingen niet altijd bekend

Alle hogescholen en universiteiten waarvan medewerkers geïnterviewd zijn, hebben een beleidsplan internationalisering op instellingsniveau. Het bestaan daarvan blijkt niet altijd bekend. Op de pabo’s is het vaakst internationaliseringsbeleid beschreven op opleidingsniveau, en dat is wel altijd bekend bij participanten. Internationalisering wordt in de beleidsplannen geformuleerd als onderdeel van de kwaliteit die de instelling wil leveren. Kwaliteitsaspecten zijn:

• bijdragen aan diversiteit
• bijdragen aan de interculturele samenleving
• bijdragen aan het wereldburgerschap.

Op beleidsniveau wordt internationalisering vaak gelinkt aan professionalisering van hun medewerkers. Genoemde doelen zijn:

• taalvaardig zijn (voor Engelstalig onderwijs)
• het kunnen omgaan met diversiteit
• het ontwikkelen en onderhouden van een internationaal netwerk binnen hun vakgebied.

In de meeste beleidsdocumenten wordt expliciet verwezen naar het programma Erasmus+. De meeste instellingen zetten het programma in voor studentmobiliteit en een minderheid voor stafmobiliteit.

• Het verschilt per opleidingssoort hoe belangrijk internationalisering door medewerkers en management wordt gevonden

Pabo’s en tweedegraads lerarenopleidingen vinden internationalisering belangrijker dan bijvoorbeeld de universitaire lerarenopleidingen. Op de laatste opleiding is internationalisering vooral belangrijk als onderdeel van de onderzoeksactiviteiten binnen de universiteit en het ‘internationaal’ op de kaart willen staan. Aan internationalisering wordt veel belang gehecht, maar aandacht daarvoor moet gedeeld worden met veel andere thema’s die aandacht eisen van lerarenopleiders of binnen het curriculum.

“Ik geef het aanbod wel aan, maar niet iedereen wil daar gebruik van maken. Ik denk dat het ook wel te maken heeft met werkdruk [...], ons curriculum zit al best wel vol. Er zijn collega’s die daar wat voortvarender in zijn, die zijn er avontuurlijker in.

• Internationalisering en Erasmus+ dragen bij aan de professionalisering van opleiders

Anders dan de beleidsplannen beloven geeft minder dan de helft van de participanten aan dat internationalisering formeel deel uitmaakt van het professionaliseringsbeleid van de opleiding. Het is wel altijd mogelijk voor eigen verdere professionele ontwikkeling naar het buitenland te gaan.

Opbrengsten die daarbij genoemd worden, zijn:

• het opbouwen van een internationaal netwerk
• het ontwikkelen van internationale competenties
• kennisdeling met internationale partners
• het verbinden van kennisdeling, onderzoek en onderwijs.

Docenten vinden het belangrijk, maar noemen ook belemmeringen voor het niet gaan (zoals een te vol programma). Op de universitaire lerarenopleidingen wordt bij professionalisering en 'internationaal gaan' vooral gedacht aan het (internationale) onderzoek.