Als ik terug denk aan mijn tijd op de middelbare school en het hoger onderwijs denk ik vooral aan kennisoverdracht. Een slimme docent die voor de groep staat en die iedereen mee neemt in de stof. Natuurlijk zaten er groepsopdrachten tussen en had je her en vrijheid om te kiezen waar je je in wilde verdiepen, maar de grote lijn stond vast. Op weg naar je diploma! Formeel leren in de klassieke vorm.

Een wereld van verschil met de stichting waar ik nadien een paar jaar actief ben geweest. Buitensport als middel voor samenwerking en persoonlijke ontwikkeling. Geen docent, maar een coach of begeleider. Een programma op hoofdlijnen, maar daarbinnen alle vrijheid en creativiteit om je eigen uitdaging op te zoeken. Je zag de jongeren met de dag groeien en een hechter team vormen. En tegelijkertijd zo moeilijk om de impact uit te drukken in concrete getallen of om na afloop op anderen over te brengen. Een goed voorbeeld van niet-formeel leren.

Zo zwart-wit als hierboven is het gelukkig niet meer. Steeds meer onderwijsinstellingen zien de toegevoegde waarde om elementen en werkvormen uit het niet-formeel leren toe te passen binnen het onderwijssysteem. Om ook andere gedeeltes van de hersenen te prikkelen, om bezig te zijn met persoonlijke ontwikkeling en groepsontwikkeling en om een context te creëren waarbinnen het leren wordt gestimuleerd.

Waar mijn collega’s in het eerste jaar nog verwonderd om de hoek keken...

In mijn eerste les op het hbo schoof ik alle tafels aan de kant en begon ik met een interactieve speeddate rondom het thema van dat blok. Uiteraard om het thema te introduceren, maar ook om elkaar te leren kennen en een informele setting te creëren waarin het makkelijker is elkaar om hulp te vragen. Waar mijn collega’s in het eerste jaar nog verwonderd om de hoek keken, was het een jaar of zes verder volop gemeengoed dat collega’s actieve werkvormen gebruikten vol ervaringsleer en speelse werkvormen om de inhoudelijk stof nog beter te laten landen.

Andersom wordt er binnen het niet-formeel leren ook steeds vaker naar het onderwijs gekeken. Hoe kunnen we de impact die we maken hard maken? Hoe kunnen we het leren steeds beter vastleggen (bv met gebruik van competenties of speciale badges), of hoe kunnen we bijvoorbeeld samenwerkingen aangaan?
Een goed voorbeeld van dit laatste is Stichting Bloom, die samenwerkt met In-gang van ROC Mondriaan. Zij gebruiken financiering van het European Solidarity Corps voor jongeren die vastlopen in hun studie of die zoekend zijn welke richting ze op willen gaan. Door hen mee te nemen op reis gaan zij op zoek naar hun competenties, leermogelijkheden en hun toekomstperspectief. Als onderdeel van dit traject wordt er in groepsverband en samen met begeleiding twee weken vrijwilligerswerk in het buitenland gedaan. Een leerervaring voor het leven, die ze vaak ook weer in gang trekt, zij het binnen of buiten het onderwijssysteem.

Volop positieve ontwikkelingen dus, maar ook… nog volop groeimogelijkheden! Ook voor onze Europese programma’s. Als we formeel en niet-formeel leren beter weten te combineren kunnen we onze jongeren nog beter in hun kracht zetten!

Meer over weten? Of benieuwd naar andere voorbeelden? Of gewoon eens sparren? Neem contact op via f.muller@nji.nl of 06-25660740